کافه هایی که میزبان تابلو ها هستند
نقش ورا : تازگی‌ها مشابه این جمله را زیاد می‌شنویم «تهران شده کافه‌ای که چندتا خیابونم بهش چسبیده». اما آیا این همه کافه به جز کافه بودن می‌توانند کارایی دیگری هم داشته باشند؟
برای یک قرار دوستانه در کافه‌ای قرار گذاشته‌اید. دور میزی مشغول گپ و گفت و خنده هستید، در میان حرف‌ها چشم‌هایتان هم ناخودآگاه تابلوهای روی دیوار را می‌بیند، یکی از آنها توجه شما را به خودش جلب می‌کند. از سالن‌دار کافه در مورد آن تابلو می‌پرسید و او به شما می‌گوید که این یکی از کارهای یک هنرمند جوان است که نمایشگاهش را روی دیوارهای کافه برگزار کرده است. این روزها، چنین روایتی در کافه‌های زیادی رخ می‌دهد. اما آیا واقعا برای مشتری‌های کافه‌ای که برای وقت‌گذرانی یا معاشرت آن را انتخاب کرده‌اند، تابلوهای روی دیوار جذابیت دارد؟ اصلا یک کافه چرا روی دیوارهایش گالری برگزار می‌کند؟
جایی برای ارائه آثار هنرمندان کم‌سابقه
هاشم یاوری، مدیر کافه «دریچه» واقع در حوالی چهاراه ولیعصر که چندین سال است در این زمینه فعالیت می‌کند، در پاسخ به چرایی برگزاری گالری در کافه‌اش به «ابتکار» می‌گوید: ما در کافه، گالری هنرهای تجسمی و تصویری برگزار می‌کنیم. یعنی به دانشجوها و هنرمندان جوانی که بضاعت مالی کافی برای برگزاری نمایشگاه در گالری‌ها را ندارند، مکانی برای نمایش آثار به صورت رایگان در اختیارشان قرار می دهیم.
او درخصوص ویژگی‌های آثار انتخاب شده می‌گوید: ما در سبک و سلیقه هنرمندان دخالتی نمی‌کنیم ولی کلیات کارشان باید مطابق با هنجارهای عمومی باشد، یعنی آثاری در هنجارهای عمومی نمی‌گنجند و مشکلاتی را به وجود می‌آورند را قبول نمی‌کنیم. البته کیفیت کار هم باید خوب باشد.
یاوری به این سوال که چطور متوجه می‌شوید اثری متعلق به خود هنرمند است و از جایی آن را کپی نکرده این‌گونه پاسخ می‌دهد: کارها معمولا امضا دارند، ولی در مورد عکس‌ها،حتما باید عکس‌ها را روی رم یا روی دوربین‌شان ببینیم تا کاری را به نمایش بگذاریم.
هم گالری دیده می‌شود و هم کافه
این کافه‌دار درباره میزان دیده شدن آثار می‌افزاید: در افتتاحیه دوستان هنرمندان می‌آیند و دوستان‌شان هم دوستانی را می‌آورند که این موضوع برای ما هم سودمند است، یعنی ما هم از همین طریق شناخته می‌شویم و بازدیدکنندگان گالری به مشتری‌های ما تبدیل می‌شوند. افرادی هم مشتری خود کافه هستند که گالری برایشان جذاب است.
او می‌گوید یکی از افرادی که در سال‌های گذشته اولین گالری‌اش را در این کافه برگزار کرده، بعدها به موفقیت‌هایی رسیده و همیشه از این کافه به عنوان مکانی که فرصت دیده شدن را در اختیارش قرار داده، یاد می‌کند.
هنر روی دیوار های خالی
سعید امینی، یکی از کسانی است که در «کافه عکس» در مجتمع اسکان مشغول به کار است. او می‌گوید این کافه از 15 سال پیش محفلی برای نمایش آثار عکاسان است، او مهم‌ترین ویژگی کافه‌ای که توانایی برگزاری گالری را داشته باشد دیوارهای خالی می‌داند و معتقد است کافه باید به عنوان گالری هم شناخته شده باشد تا نمایشگاهی که در آن برگزار می‌شود مورد استقبال قرار بگیرد. امینی در مورد نحوه انتخاب آثار به «ابتکار» می‌گوید: ما برای انتخاب عکس‌های‌مان یک گروه چند نفری از عکاسان صاحب‌نظر داریم. آنها عکس‌ها را می‌بینند و کیفیت‌شان را تایید می‌کنند. البته مثل همه جا خط قرمزهای عرفی، اجتماعی و فرهنگی هم باید رعایت شوند.
به هنرمند اعتماد می‌کنیم
امینی درباره اصالت عکس‌ها می‌گوید: تنها کاری که از دست‌مان برمی‌آید اعتماد کردن است. فک نمی‌کنم راهی برای تشخیص اصل بودن عکس‌ها وجود داشته باشد. در مسابقات بین‌المللی تجسمی هم کار کپی ارائه می‌شود.
امینی درخصوص فروش عکس‌ها می‌افزاید: گاهی خود هنرمند لیست قیمتی در مورد کارهایش به ما می‌دهد تا اگر کسی تقاضای خرید داشت، به مشکل برنخوریم ولی معمولا چنین کاری فروش نمی‌رود. تا به حال کسانی که در کافه، نمایشگاه برپا کرده‌اند، بیشتر دنبال برگزاری نمایشگاه بودند تا فروش.
او ادامه می‌دهد: خیلی از این افراد بعدها کارهای‌شان معروف شده. هر عکاس، برای اینکه نمایشگاهی در گالری‌ای برگزار کند یا باید رزومه داشته باشد، یا باید هزینه بالایی را پرداخت کند. ما کمک می‌کنیم علاوه بر اکسپو‌ها و کارهای گروهی رزومه‌ای برای هنرمندان تشکیل شود.
امینی معتقد است هر کافه درآمد خودش را دارد و این نمایشگاه‌ها خیلی برای کافه‌دارها منفعت مالی ندارد، او در ادامه می‌افزاید: کافه‌ها وقتی امتیازی در اختیار یک قشر هنرمند و فرهنگی که شناخته شده هم نیستند می‌گذارند، در حقیقت ریسک می‌کند، خصوصا مکان‌های شناخته شده. میزان فروش کافه همیشه مشخص است. گالری تاثیر زیادی نخواهد داشت چون روز افتتاحیه نمایشگاه‌ها معمولا رسم است که از افراد پذیرایی رایگان بشود، روزهای بعد هم که کافه روال عادی خودش را طی می‌کند. پس خیلی در فروش ما تاثیری ندارد.
محبوبیت کافه، عامل دیده شدن آثار
زینب وکیلی، مدیر کافه «اربن» که تحصیل کرده یکی از شاخه‌های هنری است، هم علاقه شخصی را دلیل برگزاری گالری در کافه‌اش می‌داند. او در ادامه درباره ویژگی کارهای منتخب برای شرکت در این گالری به «ابتکار» می‌گوید: به هر حال آثار باید هنجارهای جامعه را رعایت کنند. از نظر کیفی هم خودم تابلوها را می‌بینم و بعد از بین‌شان کارهایی را برای نمایش انتخاب می‌کنم. معمولا کارهایی که در این کافه نمایش داده می‌شوند آثار سورئال هستند.
او متراژ بالا و محبوبیت کافه را در دیده شدن آثار موثر می‌داند و می‌گوید تابلوها در فروش کافه تاثیر دارند اما خیلی هم محسوس نیست، مگر اینکه نمایشگاه خیلی خاصی برگزار شود.
با این وجود، مهم‌ترین مسئله برای دیده شدن هنرمندان تازه‌کاری که از دیوارهای کافه‌ها کمک گرفته‌اند این است که ما در میان همهمه دود و شلوغی آنها را ببینیم. همین توجه اندک ما هم می‌تواند سهم کوچکی در پرورش و رشد هنر کشور داشته باشد و این کار سختی نیست.
ebtekar